Alimenty zwykle są kojarzone z zakończonym wcześniej postępowaniem rozwodowym. Dlatego wielu rodziców może się obawiać o wcześniejsze zaspokojenie potrzeb dziecka przez męża lub żonę. Uzyskanie rozwodu czasem nie jest bowiem łatwe - również ze względu na złośliwe postępowanie małżonka. Wspomniane obawy o ponoszenie wydatków związanych z wychowaniem dziecka sprawiają, że w Internecie nierzadko można przeczytać pytania o tak zwane alimenty bez rozwodu. Postanowiliśmy wyjaśnić, czy takie świadczenie faktycznie jest możliwe. W ramach naszego artykułu tłumaczymy również, czy tylko zakończenie sprawy rozwodowej jest warunkiem koniecznym dla uzyskania alimentów. Wiele osób nie wie bowiem, że alimenty bez rozwodu będą możliwe również w razie orzeczenia separacji przez sąd.
Jeszcze przed rozwodem przysługuje specjalne świadczenie
Informacji dotyczących uregulowania spraw majątkowych między małżonkami oraz byłymi małżonkami, a także łożenia na dzieci trzeba szukać w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59). Ten akt prawny potwierdza, że alimenty bez rozwodu faktycznie są możliwe. Warto jednak zwrócić uwagę, że w tym kontekście mówimy o specjalnym świadczeniu, które ma niewiele wspólnego z typowymi alimentami. Chodzi o tzw. świadczenie na zaspokojenie podstawowych potrzeb rodziny, które zostało uregulowane przez artykuł 28 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Wspomniany przepis mówi, że sąd może nakazać małżonkowi wypłatę co najmniej części wynagrodzenia i/lub innych dochodów do rąk drugiego małżonka. Podstawą do takiej decyzji jest wniosek współmałżonka, którego partner pomimo obowiązku nie zaspokaja podstawowych potrzeb rodziny. Alimenty bez rozwodu w formie świadczenia na zaspokojenie podstawowych potrzeb rodziny są orzekane w postępowaniu nieprocesowym, na podstawie artykułu 565 kodeksu postępowania cywilnego.
Warto zwrócić uwagę, że kodeks rodzinny i opiekuńczy uzależnia opisywane alimenty bez rozwodu od istnienia wspólnego pożycia między małżonkami. Ustanie takiego pożycia niezależnie od braku winy małżonka potrzebującego wsparcia finansowego, uniemożliwia występowanie o opisywane świadczenie na pokrycie podstawowych potrzeb rodziny. W tej sytuacji trzeba wnioskować o tradycyjne alimenty. Są one możliwe również w razie separacji, o czym jeszcze będziemy pisać w naszym artykule.
Teraz warto natomiast zwrócić uwagę na Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 1972 r. (sygnatura akt III CRN 585/71). To orzeczenie SN potwierdza, że małżonek płacący alimenty bez rozwodu może w razie ustania wspólnego pożycia domagać się uchylenia świadczenia na podstawowe potrzeby rodziny. Co ważne, państwo z urzędu nie anuluje wspomnianego obowiązku płatności - nawet jeśli rozkład pożycia małżonków jest oczywisty. Alimenty bez rozwodu nadal obowiązują po ustaniu pożycia małżeńskiego - do momentu ich zniesienia przez sąd.
Alimenty bez rozwodu - będą możliwe również po separacji
Już wcześniej wspominaliśmy, że alimenty bez rozwodu są możliwe również w razie separacji. Co ważne, chodzi o typowe alimenty, a nie omawiane wcześniej świadczenie na zaspokojenie podstawowych potrzeb rodziny (opisywane przez artykuł 28 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Zarówno kodeks rodzinny, jak i orzecznictwo sądów potwierdza, że alimenty mogą zostać orzeczone również w przypadku separacji. Warto przypomnieć, że separacja generalnie wywołuje bardzo podobne skutki, jak orzeczony rozwód. Najważniejsza różnica polega na tym, że separacja nie ma definitywnego charakteru i może zostać zniesiona na zgodne żądanie małżonków.
Trzeba też wiedzieć, że sąd wyda orzeczenie o rozwodzie jeśli jeden z małżonków domaga się tylko separacji, a drugi zasadnie chciałby uzyskać wyrok rozwodowy. Natomiast jeżeli orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne, to sąd zadecyduje o separacji. W takiej sytuacji, również możliwe będą alimenty (alimenty bez rozwodu). Podobieństwa między separacją i rozwodem dotyczą też zasad orzekania alimentów. Alimenty bez rozwodu ustalane w razie separacji będą miały taką samą wysokość, jak analogiczne świadczenie, które zostałoby orzeczone w tych samych warunkach dla dziecka rozwodzących się małżonków. Warto wiedzieć, że orzeczenie o separacji zawsze będzie regulowało kwestię alimentów na rzecz dziecka. Tak jak w przypadku rozwodu, sąd nie może pominąć obowiązku alimentacyjnego na rzecz małoletniego. Dodatkowo istnieje możliwość orzeczenia alimentów dla małżonka.
