Problemy z dochodzeniem alimentów od rodziców (częściej ojców) nadal są ważnym zjawiskiem pomimo zmian prawnych z 2017 roku. Ściągalność alimentów do państwowego Funduszu Alimentacyjnego w 2020 r. wynosiła około 43%, co nadal można było uznać za niesatysfakcjonujący wynik. Warto przypomnieć, że Fundusz Alimentacyjny wypłaca rodzicom świadczenie tylko wtedy, gdy gospodarstwo domowe spełnia kryterium dochodowe, a egzekucja alimentów od zobowiązanego okazała się bezskuteczna. Poza tym świadczenie z Funduszu Alimentacyjnego nie przekracza kwoty 500 zł miesięcznie. Trudno się zatem dziwić, że dla wielu osób mających problemy z dochodzeniem alimentów ciekawym rozwiązaniem wydają się alimenty od dziadków. Ustawodawca zezwolił na takie rozwiązanie, które obciąża finansowo dziadków (najczęściej rodziców dłużnika alimentacyjnego), ale pod ściśle określonymi warunkami. Warto dowiedzieć się, kiedy alimenty od dziadków faktycznie będą możliwe.
Alimenty od dziadków możliwe tylko w 4 przypadkach
Ustawodawca uznał, że alimenty od dziadków są szczególnym rozwiązaniem i trudno się temu dziwić. Pojawia się bowiem pytanie, do jakiego stopnia rodzice powinni ponosić odpowiedzialność za poczynania dorosłego potomka. Warto wiedzieć, że ustawodawca dopuścił możliwość dochodzenia alimentów od dziadków jedynie w kilku sytuacjach. Informacji o tym, kiedy dokładnie alimenty od dziadków są możliwe należy szukać w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59).
Artykuł 132 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: KRiO) informuje, że alimenty od dziadków są dopuszczalne jeśli: „nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami”. Przekładając treść tego przepisu na bardziej przystępne sformułowania warto wyjaśnić, że możliwość uzyskania alimentów od dziadków występuje jeśli:
- oboje rodzice nie żyją
- jeden rodzic nie żyje, a drugi nie może finansować koniecznych potrzeb dziecka
- obydwaj zobowiązani rodzice nie są w stanie finansować potrzeb dziecka
- uzyskanie na czas podstawowych alimentów jest niemożliwe albo bardzo trudne (na przykład wtedy, gdy dłużnik nie kontaktuje się z drugim rodzicem i przebywa w nieustalonym miejscu)
W nawiązaniu do treści cytowanego powyżej przepisu (art. 132 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), warto wspomnieć, że w pierwszej kolejności do świadczenia alimentacyjnego zawsze zobowiązani są rodzice. Dopiero brak możliwości pełnego sfinansowania przez nich kosztów wychowania dziecka sprawia, że można wysuwać roszczenia względem innych krewnych (chodzi o osoby spokrewnione w linii prostej oraz rodzeństwo). Co ważne, obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych z uwzględnieniem bliższego stopnia pokrewieństwa - zstępnych przed wstępnymi, natomiast wstępnych przed rodzeństwem.
Fundusz Alimentacyjny nie wyklucza alimentów od dziadków
Do roszczenia o alimenty od dziadków wystarczy oczywiście zaistnienie jednej z czterech powyższych przesłanek. Ważnym warunkiem jest też występowanie niedostatku po stronie powoda. O tym zastrzeżeniu mówi Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 października 1999 roku (sygn. akt: I CKN 524/99). Natomiast Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1980 r. (sygn. akt: IV CR 129/80) informuje, że pobieranie świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego nie stanowi przeszkody dla dochodzenia uzupełniających alimentów od dziadków na podstawie art. 132 KRiO, o ile usprawiedliwione potrzeby małoletniego nie są w całości zaspokojone.
Sąd określając poziom alimentów uzupełniających powinien jednak mieć na uwadze niedopuszczalność pozbawienia małoletniego i drugiego rodzica świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego (również: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1980 r. - sygn. akt IV CR 129/80). Warto także mieć świadomość, że alimenty od dziadków będą niemożliwe jeśli pozwane osoby same znajdują się w trudnej sytuacji finansowej (przykład: Wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 23 października 2013 r., sygn. akt VIII Ca 436/13).
Ekspert pomoże rodzicowi w egzekwowaniu alimentów
Roszczenie o alimenty od dziadków w dużej mierze przypomina to, którego drugi rodzic dochodzi od ojca lub matki dziecka. Podobnie jak w przypadku dochodzenia alimentów od drugiego rodzica, warto skorzystać z pomocy eksperta prawnego. Taki specjalista nie tylko przygotowuje pozew składany do sądu rejonowego, ale również zastosuje najlepsze sposoby argumentacji i dowodzenia możliwości pokrycia przez dziadków kosztu utrzymania dziecka. Do wnioskowania o alimenty od dziadków zachęca brak opłaty za pozew i ogólne zwolnienie z kosztów sądowych. Z pomocy eksperta prawnego mogą oczywiście skorzystać również krewni, przeciwko którym został wysunięty pozew o alimenty.
