Intercyza wciąż nie jest powszechnym rozwiązaniem w polskich warunkach. Niemniej jednak, zainteresowanie tak zwaną umową majątkową małżeńską systematycznie wzrasta. Świadczą o tym nie tylko dane Ministerstwa Sprawiedliwości dotyczące liczby podpisywanych intercyz. Warto również wziąć pod uwagę fakt, że coraz więcej internautów wpisuje w wyszukiwarkę pytania dotyczące intercyzy (np. Intercyza - co to jest?). W ramach odpowiedzi na pytania wielu Polaków postanowiliśmy wyjaśnić, jak działa umowa majątkowa małżeńska. Nasz artykuł prezentuje również ciekawe dane na temat polskich intercyz.
Intercyza: co to jest według kodeksu rodzinnego?
Wiele osób zadaje tytułowe pytanie (Intercyza - co to?) mimo, że wspomniana umowa majątkowa małżeńska wcale nie jest nowym rozwiązaniem. Warto wiedzieć, że możliwość podpisania intercyzy przewidywała już pierwsza wersja ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Od czasu ogłoszenia tego aktu prawnego, podstawowe założenia dotyczące intercyzy w Polsce nie uległy zmianie. Mianowicie, domyślnym wariantem pozostaje ustawowy ustrój majątkowy. Stanowi on, że z chwilą zawarcia małżeństwa powstanie tak zwana wspólność majątkowa. W jej skład wchodzą przedmioty nabyte wspólnie przez małżonków lub przez jednego małżonka, o ile przepisy nie wymagają uczestnictwa męża i żony w transakcji.
Przedmioty majątkowe (składniki majątku) nieobjęte wspólnością zaliczają się do oddzielnych majątków osobistych małżonków. W skład majątku osobistego męża oraz żony wchodzą między innymi:
- przedmioty nabyte przed zawarciem małżeństwa
- przedmioty otrzymane w ramach dziedziczenia, zapisu lub darowizny o ile spadkodawca lub darczyńca nie postanowił inaczej
- przedmioty służące do zaspokajania osobistych potrzeb (np. potrzebne do hobby)
Ustawodawca w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym zapewnił małżonkom możliwość swoistego przemodelowania ustawowego ustroju majątkowego. Umowa majątkowa małżeńska (zwana potocznie intercyzą) pozwala bowiem rozszerzyć zakres wspólności majątkowej, zawęzić go albo zupełnie zlikwidować wspomnianą wspólność.
Wyrównanie dorobku chroni jednego z małżonków
Najczęstszym wariantem intercyzy jest likwidacja wspólności majątkowej. Dlatego na pytanie „intercyza - co to jest?” często pada odpowiedź, że taka umowa likwiduje wspólność majątkową. To oczywiście uproszczona odpowiedź. Warto też wspomnieć o rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków. Przewiduje ona ochronę jednego z małżonków poprzez wyrównanie dorobków (wzrostów wartości majątków osobistych) po ustaniu rozdzielności majątkowej. Dorobek każdego z małżonków jest obliczany za okres trwania intercyzy.
Wspomniana wcześniej likwidacja wspólności majątkowej oznacza, że każdy małżonek posiada jedynie swój majątek osobisty. Co ważne, intercyza może zostać sporządzona w dowolnym momencie trwania małżeństwa, a nawet jeszcze przed jego zawarciem. Skuteczność powoływania się na intercyzę zależy od tego, czy inna osoba lub firma wiedziała o takiej umowie małżeńskiej.
Intercyza zmienia np. sposób zakupu nieruchomości
W ramach odpowiedzi na tytułowe pytanie (Intercyza - co to jest?) warto wyjaśnić, jak zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej wpływa chociażby na zakup nieruchomości. Otóż, małżonkowie nieposiadający majątku wspólnego będą traktowani na gruncie prawa po prostu jak osoby nabywające określone udziały ułamkowe w danej nieruchomości. Możliwe jest też samodzielne nabycie nieruchomości przez danego małżonka, jeżeli oczywiście posiada on odpowiednie środki własne lub wystarczającą zdolność kredytową.
Warto wiedzieć, że krajowe banki akceptują intercyzy swoich klientów. Podczas obliczania zdolności kredytowej, takie osoby będą traktowane odpowiednio jako single (przy samodzielnym zakupie nieruchomości) lub wnioskodawcy żyjący w niesformalizowanym związku (w przypadku wspólnej transakcji). Zarówno bank, jak i notariusz będzie chciał przejrzeć umowę intercyzy, która jest obowiązkowo zawierana w formie notarialnej.
Liczba nowych intercyz w Polsce zwiększa się już od lat
Na koniec warto zaprezentować wspomniane wcześniej informacje Ministerstwa Sprawiedliwości na temat popularności intercyz w Polsce. Liczba takich umów majątkowych małżeńskich zmieniała się następująco przez ostatnie lata:
- 2010 r. - 42 784
- 2011 r. - 43 292
- 2012 r. - 44 004
- 2013 r. - 47 624
- 2014 r. - 51 236
- 2015 r. - 52 822
- 2016 r. - 54 673
- 2017 r. - 57 806
- 2018 r. - 61 665
- 2019 r. - 64 095
- 2020 r. - 59 367
Powyższe dane potwierdzają systematyczny wzrost popularności intercyz, który w 2020 r. prawdopodobnie był przerwany przez epidemię COVID-19 ograniczającą dostępność usług notariuszy.
