Kiedy dojdzie do przedawnienia długów?

Przedawnienie długów to rozwiązanie, które ma na celu zachęcenie wierzycieli do szybszego dochodzenia swoich należności. Dzięki przedawnieniu długów, rzadsze jest również zjawisko tak zwanego „hodowania odsetek”. Polega ono na celowym wstrzymywaniu się z dochodzeniem roszczeń przez wierzyciela, który liczy na korzyści wynikające z coraz wyższych odsetek. Oczywiście, termin przedawnienia długów nie może być też zbyt krótki, ponieważ wierzyciel musi mieć czas na dochodzenie swoich interesów. W związku z licznymi pytaniami internautów, którzy chcą wiedzieć, kiedy dojdzie do przedawnienia długów, postanowiliśmy udzielić odpowiednich informacji. Nasz artykuł może się okazać użyteczny zarówno dla przedsiębiorców, jak i konsumentów posiadających zobowiązania niezwiązane z działalnością gospodarczą lub zawodową. 

Uwaga: terminy przedawnienia długów uległy zmianie …

Jeżeli chodzi o temat przedawnienia długów, to na pewno warto przypomnieć o zmianach przepisów, które wprowadziła ustawa z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2018 r., poz. 1104). Wspomniana nowelizacja skróciła podstawowy termin przedawnienia długów z 10 lat do 6 lat. Wcześniej powstałych roszczeń dotyczą jednak szczególne zasady. Mianowicie, do długów powstałych przed datą wejścia w życie nowelizacji KC (9 lipca 2018 r.) i nie przedawnionych w tym dniu stosuje się nowe przepisy kodeksu cywilnego w brzmieniu obowiązującym od dnia 9 lipca 2018 roku. Jednakże w takiej sytuacji termin przedawnienia biegnie od 9 lipca 2018 roku. 

Od powyższej zasady przedawnienia długów wprowadzonej w ramach zastosowania przepisów przejściowych przewidziano dodatkowe wyjątki. Dotyczą one powstałych przed nowelizacją roszczeń konsumenta i roszczeń konsumenckich potwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu, dla których utrzymano dziesięcioletni termin przedawnienia na podstawie wcześniejszych przepisów. Wspomniane wyjątki może nam bliżej wyjaśnić dobry ekspert prawny - taki jak na przykład dobry prawnik Warszawa. 

Sześcioletni termin przedawnienia jest tylko podstawowy

Lektura przepisów kodeksu cywilnego potwierdza, że wspomniany wcześniej termin sześcioletni jest tylko domyślny. Stosuje się go jeśli szczegółowe regulacje nie wyznaczają innego terminu przedawnienia długów. Inny domyślny termin (3 lata) dotyczy roszczeń o świadczenia okresowe i roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Warto dodać, że według zasady wprowadzonej w 2018 r., termin przedawnienia roszczeń przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego - z wyjątkiem sytuacji, w których ten termin jest krótszy niż dwa lata. Regułę związaną z przesunięciem terminu przedawnienia na koniec roku powinno się stosować również do roszczenia przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi, które powstało przed dniem 9 lipca 2018 r. (zobacz: Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2022 r. - sygnatura akt III CZP 46/22). 

Należy zaznaczyć, że już od samego początku obowiązywania obecnego kodeksu cywilnego (tzn. od 1965 r.) jest stosowana zasada, wedle której terminy przedawnienia długów nie mogą być skracane lub wydłużane na mocy czynności prawnych. Co ważne, wszystkie terminy przedawnienia określone przez kodeks cywilny liczymy z uwzględnieniem daty wymagalności roszczenia. 

Jeżeli chodzi o szczegółowe terminy przedawnienia długów wskazane przez kodeks cywilny, a także inne przepisy, to warto zwrócić szczególną uwagę na: 

• dwudziestoletni termin stosowany w przypadku szkód, które były efektem popełnienia przestępstwa 

• termin sześcioletni dotyczący roszczenia potwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu/sądu polubownego albo ugodą (uwaga: jeśli orzeczenie/ugoda dotyczy roszczeń o charakterze okresowym, to roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości przedawni się po 3 latach)

• trzyletni termin przedawnienia dla roszczeń z umowy ubezpieczenia i roszczeń wynikających z umowy o pracę lub zachowku 

• dwuletni termin znajdujący zastosowanie do roszczeń z umowy o dzieło i umowy zlecenia oraz umowy telekomunikacyjnej

• termin roczny dotyczący roszczeń, które wynikają z umowy przewozu/najmu/użyczenia 

Osobną kwestią są roszczenie podatkowe państwa wynikające z ustawy, których przedawnienie w terminie pięcioletnim następuje na podstawie przepisów ordynacji podatkowej. Ten termin liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. W przypadku składek ZUS również obowiązuje termin pięcioletni dla przedawnienia długów, ale naliczany jednak od dnia ich wymagalności. 

W praktyce bezczynność wierzyciela będzie rzadką sytuacją 

Osoby liczące na upływ terminu przedawnienia długów oczywiście powinny pamiętać, że wspomniany termin ulega przerwaniu w razie podjęcia aktywności przez wierzyciela. Do przerwania terminu przedawnienia roszczeń dochodzi gdy:

• dłużnik uznał swoje zobowiązanie 

• została podjęta każda czynność przed sądem związana z dochodzeniem, ustaleniem, zabezpieczeniem lub zaspokojeniem roszczenia (przykłady: zawezwanie do próby ugodowej lub złożenie pozwu o zapłatę)

Przerwany wcześniej termin przedawnienia zaczyna być ponownie naliczany dopiero jeśli zakończyło się postępowanie sądowe lub egzekucyjne. Nie należy też zapominać, że w pewnych sytuacjach bieg terminu przedawnienia długów ulega zawieszeniu na pewien czas. Najlepszy przykład to zawieszenie wspomnianego terminu na czas mediacji lub postępowania pojednawczego. Termin przedawnienia długów jest zawieszony również na okres, w którym wierzyciel z powodu siły wyższej nie może dochodzić swoich należności przed sądem.