W Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej znajdziemy artykuł 45, który mówi, że każdy ma prawo do sprawiedliwego, jawnego i bezzwłocznego rozpatrzenia swojej sprawy przez sąd. Taki sąd powinien być właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły. Konstytucyjne prawo do sądu dotyczy również sporów związanych z zatrudnieniem. Potwierdzenie stanowią zasady przewidziane między innymi przez kodeks pracy oraz kodeks postępowania cywilnego. Obydwa te akty prawne informują, jak powinno wyglądać odwołanie do sądu pracy. Wspomniane odwołanie to temat, którym często interesują się pracownicy pozostający w sporze z aktualnym lub byłym pracodawcą. Przykładem mogą być poważne nieporozumienia dotyczące np. zwolnienia dyscyplinarnego lub kary pieniężnej. Postanowiliśmy zatem krótko wyjaśnić, jak funkcjonuje odwołanie do sądu pracy. Wiedza na ten temat przyda się nie tylko osobom, które aktualnie są w sporze ze swoim pracodawcą.
Sąd prawa pracy może być rejonowy albo okręgowy
Tytułem wstępu warto zwrócić uwagę, że ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141) zawiera cały rozdział pod tytułem „Sądy pracy”. Znajdziemy tam między innymi informacje o tym, kiedy można złożyć odwołanie do sądu pracy. Inne przepisy wskazują na przykład, że sądy pracy są rodzajem sądów powszechnych. Wspomniane sądy rozstrzygają spory o roszczenia ze stosunku pracy (tzn. umowy o pracę, spółdzielczej umowy o pracę, mianowania, powołania oraz wyboru). Właściwości sądu pracy nie podlegają spory z zakresu ustanawiania nowych warunków pracy i płacy oraz stosowania norm pracy.
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. 2001 nr 98 poz. 1070) informuje natomiast, że zarówno w sądzie rejonowym, jak i okręgowym tworzone są wydziały pracy i ubezpieczeń społecznych. Ich zadaniem jest zajmowanie się sprawami z zakresu prawa pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z artykułem 461 jeszcze innej ustawy, czyli kodeksu postępowania cywilnego, do właściwości rejonowego sądu pracy (bez względu na wartość przedmiotu sporu) należą sprawy z zakresu prawa pracy o:
- ustalenie istnienia stosunku pracy
- uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy
- przywrócenie do pracy, a także przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy
- odszkodowanie należne na skutek nieuzasadnionego lub niezgodnego z przepisami wypowiedzenia/rozwiązania stosunku pracy
- nałożenie kar porządkowych
- świadectwa pracy
- dodatkowe roszczenia związane z wymienionymi wyżej sprawami
Ta zasada oznacza, że apelacja od wyroku sądu pracy w podanych sprawach trafi do sądu okręgowego. Wspomniany artykuł 461 kodeksu postępowania cywilnego mówi również, że odwołanie do sądu pracy jest możliwe według ogólnej właściwości sądu dla pozwanego (pracodawcy) lub z uwzględnieniem obszaru właściwości sądu, na terenie którego była, jest lub miała być wykonywana praca.
Pracownik ma 14 - 21 dni na odwołanie do sądu pracy
Kolejna ważna informacja dotyczy terminów, które ustawodawca wyznaczył na odwołanie do sądu pracy. Przepisy kodeksu pracy wskazują, że terminy na odwołanie do sądu pracy są następujące:
- 21 dni licząc od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę (odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę)
- 21 dni od daty doręczenia pisma zawiadamiającego o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę (powództwo o przywrócenie do pracy lub wypłatę odszkodowania)
- 21 dni począwszy od dnia doręczenia zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy (żądanie nawiązania umowy o pracę)
- 14 dni licząc od daty zawiadomienia o odmowie sprostowania świadectwa pracy (żądanie sprostowania świadectwa pracy)
- 14 dni od dnia zawiadomienia pracownika o odrzuceniu sprzeciwu dotyczącego zastosowanej kary porządkowej, czyli kary nagany, kary upomnienia lub kary pieniężnej (powództwo o uchylenie zastosowanej kary)
Co ważne, istnieje możliwość przywrócenia trzech pierwszych terminów wymienionych powyżej, jeśli ich przekroczenie nastąpiło bez winy pracownika. Odpowiedni wniosek o przywrócenie terminu składa się w sądzie przed upływem 7 dni od daty ustania przyczyny uchybienia terminu. Wspomniane pismo oczywiście powinno przedstawić argumenty na korzyść wnioskodawcy. Odpowiedni wniosek o przywrócenie terminu na odwołanie do sądu pracy może przygotować ekspert prawny (np. dobry prawnik Warszawa).
Odwołanie do sądu pracy to temat dla eksperta prawnego
Warto dodać, że wiele osób decyduje się na zlecenie prawnikowi poprowadzenia całej sprawy przed sądem pracy (w pierwszej i ewentualnie drugiej instancji). To dobre rozwiązanie, ponieważ pomoc specjalisty w wielu sytuacjach będzie nieoceniona. Co więcej, można się domagać od pozwanego pracodawcy zwrotu kosztów związanych ze wsparciem eksperta prawnego (profesjonalnego pełnomocnika). Dobrą wiadomością dla powodów jest również fakt, że pracownik dochodzący roszczeń z zakresu prawa pracy nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych jeśli wartość przedmiotu sporu wynosi do 50 000 zł.
