Testament stanowi wyraz woli sporządzającej go osoby, które zdecydowała, że podział majątku nie powinien odbywać się na domyślnych zasadach przewidzianych przez kodeks cywilny. Zatem wola autora testamentu, czyli tak zwanego testatora powinna zostać uszanowana przez osoby bliskie. Praktyka pokazuje jednak, że w pewnych sytuacjach podważenie testamentu bywa jak najbardziej uzasadnione i konieczne. Przykład stanowi sytuacja, w której istnieją uzasadnione podejrzenia, że ktoś wykorzystał chorobę (np. demencję) osoby starszej w celu osiągnięcia spadkowych korzyści. Jak nietrudno się domyślić, podważenie testamentu nie należy do łatwych zadań. Wyjaśniamy, kiedy takie kwestionowanie treści testamentu może przynieść pozytywne skutki. Nasz artykuł informuje również, w jaki sposób ekspert prawny pomoże w podważeniu testamentu.
Podważenie testamentu będzie wymagało sprawy przed sądem
Osoby, które interesuje podważenie testamentu powinny zdawać sobie sprawę, że taka forma zakwestionowania rozporządzenia majątkiem przez zmarłego wymaga postępowania przed sądem cywilnym. Prawnicy często mówią o takim powództwie jako o podniesieniu zarzutu nieważności testamentu. Testamentu nie można podważyć u notariusza. Istnieje natomiast możliwość wyrażenia swojej opinii co do testamentu w czasie sporządzania aktu poświadczenia dziedziczenia. Jeżeli wspomnianego aktu nie zaakceptuje co najmniej jedna z osób zainteresowanych, to nie zyska on mocy prawnej. W takiej sytuacji, konieczne będzie wystąpienie przez spadkobierców do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku.
Podważenie testamentu można przeprowadzić w ramach postępowania sądowego o nabycie spadku, o uchylenie lub zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku albo podczas sprawy o zachowek. Trzeba mieć świadomość, że zgodnie z artykułem 6 kodeksu cywilnego, ciężar dowodu spoczywa na osobie, która z faktu nieważności testamentu wywodzi dla siebie skutki prawne (najczęściej korzystne). Dobrą wiadomością dla takiej bliskiej osoby zmarłego jest fakt, że podważenie testamentu może dotyczyć nawet dokumentu sporządzonego w formie notarialnej. Oczywiście, stopień trudności zadania, jakim będzie podważenie testamentu wzrasta jeśli w spisanie woli zmarłego był zaangażowany notariusz.
Choroba to nie jedyna przesłanka do kwestionowania testamentu
Na początku naszego artykułu wspomnieliśmy o chorobie seniora jako ważnej przesłance, która uprawdopodobnia podważenie testamentu. Warto jednak wiedzieć, że zakwestionowanie dokumentu zawierającego ostatnią wolę zmarłego jest możliwe również w innych sytuacjach. Artykuł 945 paragraf 1 kodeksu cywilnego wskazuje, że podważenie testamentu ze względu na jego wadę prawną będzie dozwolone jeśli testator sporządził testament:
- pod wpływem groźby
- w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli
- pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu o tej treści
Do zakwestionowania testamentu wystarczy udowodnienie, że miała miejsce jedna z wymienionych wyżej sytuacji. Trzeba jednak pamiętać, że podważenie testamentu będzie czasem niemożliwe nawet jeśli posiadamy mocne dowody świadczące o nieważności takiego dokumentu. Artykuł 945 paragraf 2 kodeksu cywilnego wskazuje bowiem, że na nieważność testamentu (z powyższych przyczyn) można się powołać przed upływem trzech lat.
Wspomniany, trzyletni termin jest naliczany od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności testamentu. Niezależnie od tego trzyletniego terminu, obowiązuje też termin wynoszący 10 lat od daty otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy). Takie dodatkowe ograniczenie zostało wprowadzone, aby zapewnić spadkobiercom pewność, że testament sprzed lat nie zostanie już zakwestionowany. Ze względu na obecność dwóch terminów uniemożliwiających późniejsze podważenie testamentu, decyzje dotyczące kwestionowania takiego dokumentu trzeba podejmować w miarę szybko.
Ekspert wyjaśni czy warto się starać o podważenie testamentu …
Nie ulega wątpliwości, że osoba starająca się o podważenie testamentu powinna skorzystać z pomocy eksperta prawnego, który już z sukcesem prowadził podobne sprawy. Taki ekspert prawny (np. dobry prawnik Warszawa) po wstępnym zbadaniu okoliczności oceni, czy sukces w sporze sądowym jest realny. To ważna kwestia, gdyż postępowanie sądowe o podważenie testamentu bywa dość czasochłonne i skomplikowane. Niekiedy wymaga ono powołania biegłych (np. z zakresu geriatrii), co dodatkowo zwiększa koszty dla strony przegranej.
