Na drodze postępowania administracyjnego załatwiamy większość naszych spraw, uzyskując pożądaną przez nas decyzję czy postanowienie. Niekiedy zdarza się jednak tak, że decyzja lub postępowanie administracyjne jest niezgodna z naszymi oczekiwaniami bądź wydana z naruszeniem prawa. Warto więc pamiętać, że w postępowaniu administracyjnym przysługuje nam szereg środków zaskarżenia, za pomocą których możemy się odwołać i dochodzić swoich praw.
Najczęściej stosowanymi i powszechnie znanymi środkami zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym są odwołanie i zażalenie. Odwołanie jest środkiem zaskarżenia decyzji, zażalenie zaś przysługuje od postanowienia. Stronie przysługuje odwołanie od decyzji wydanej w pierwszej instancji. Warto pamiętać, że odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji.
Wymogi co do treści odwołania
Przepisy szczególne mogą ustalać inne wymogi co do treści odwołania. Co do zasady odwołanie wnosi się w terminie czternastu dni od dnia doręczenia decyzji stronie, a gdy decyzja została ogłoszona ustnie - od dnia jej ogłoszenia stronie. Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzje. Wyjątek stanowią decyzje, od których odwołanie do organu nie przysługuje. Przykładowo od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowego kolegium odwoławczego nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona może zwrócić się do tego organu wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Wyjątek stanowią również decyzje ZUS, od których przysługuje odwołanie do właściwego sądu.
Zażalenie na postępowanie
Zażalenie na postępowanie przysługuje wyłączenie wtedy, gdy ustawa tak stanowi. Oznacza to, że nie jest dopuszczalne zażalenie, gdy ustawa wprost tego nie przewiduje. Postanowienia niezaskarżalne, strona może zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji, kończącej sprawę. Zażalenie przysługuje do organu wyższego stopnia i wnosi się je, za pośrednictwem organu, który wydał postanowienie. Zażalenie należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia doręczenia postanowienia. Zażalenie również nie wymaga zachowania szczególnej formy. Wystarczy wskazać w jego treści, że stron jest niezadowolona z rozstrzygnięcia organu pierwszej instancji.
Nadzwyczajne środki zaskarżenia
Decyzje od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, są ostateczne. Nie oznacza to jednak, że wadliwe rozstrzygnięcie pozostanie w obiegu prawnym. Kodeks postępowania administracyjnego przewiduje szereg nadzwyczajnych środków zaskarżenia. Od decyzji ostatecznych przysługują:
- podanie o wznowienie postępowania administracyjnego,
- wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji,
- wniosek o zmianę lub uchylenie decyzji,
- i wniosek o stwierdzenie wygaśnięcia decyzji.
Wznowione postępowanie administracyjne
Podanie o wznowienie postępowania powinien zostać złożony do organu administracji publicznej, który wydał w sprawie decyzję w pierwszej instancji, w terminie jednego miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o okolicznościach stanowiących podstawę do wznowienia postępowania. We wniosku o wznowienie postępowania należy dokładnie określić powód (przesłanki), na podstawie którego żądamy wznowienia postępowania.
Wniosek o zmianę lub uchylenie decyzji
Kolejny nadzwyczajny środek zaskarżenie decyzji ostatecznej to wniosek o zmianę lub uchylenie decyzji. Decyzja ostateczna, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony, zaś decyzja ostateczna na mocy której strona nabyła prawo (tj. na mocy decyzji na stronę nałożone są obowiązki), może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, jeżeli przepisy szczegółowe nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony.
Wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji
Decyzję ostateczną można wyeliminować z obrotu prawego poprzez stwierdzenie jej nieważności. Wniosek o stwierdzenie nieważności wnosi się do organu wyższego stopnia, a gdy decyzja wydana została przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze – do tego organu. Strona żądająca stwierdzenia nieważności musi wskazać na zaistnienie jednej z wymienionych w ustawie przesłanek do nieważności.
Wniosek o wygaśnięcia decyzji
Ponadto strona może także zwrócić się do organu z wnioskiem o stwierdzenie wygaśnięcia decyzji. Wniosek wnosi się do organu administracji publicznej, który wydał decyzję w pierwszej instancji. Organ stwierdza jej wygaśniecie, jeżeli decyzja: stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie wygaśnięcia takiej decyzji nakazuje przepis prawa albo gdy leży to w interesie społecznym lub w interesie strony bądź gdy decyzja została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku.
Zaznaczyć należy, że do ostatecznych postanowień stosuje się jedynie przepisy o stwierdzeniu nieważności i wznowieniu postępowania. Można wznowić postępowanie zakończone, ostatecznym postanowieniem i stwierdzić nieważność postanowienia wyłącznie wtedy, gdy od postanowienia przysługiwało zażalenie oraz w przypadku postanowień stwierdzających niedopuszczalność odwołania oraz uchybienie terminu do wniesienie odwołania.
Poza środkami zaskarżenia przysługującymi na drodze postępowania administracyjnego, od decyzji i postanowień w określonych przypadkach przysługuje również skarga do sądu administracyjnego.
Zdjęcie poglądowe
Fot.: https://unsplash.com/photos/OQMZwNd3ThU
