Pozbawienie praw rodzicielskich jest bardzo poważną zmianą, która wpływa na wiele aspektów funkcjonowania rodziny. Chodzi nie tylko o wygaśnięcie władzy rodzicielskiej. Czasem pojawiają się pytania o to, jaki wpływ pozbawienie praw rodzicielskich może wywierać na alimenty (zarówno z punktu widzenia rodzica je dotychczas otrzymującego, jak i płacącego). Właśnie dlatego postanowiliśmy wyjaśnić i odpowiednio opisać ważny temat, jakim jest pozbawienie praw rodzicielskich a alimenty. Analizujemy również rzadziej poruszaną kwestię. Mowa o alimentach na rzecz pozbawionych praw rodzicielskich rodziców, które mogą być płacone przez pełnoletnie dzieci.
Pozbawienie praw rodzicielskich a alimenty: nadal trzeba płacić
Pozbawienie praw rodzicielskich a alimenty to temat, którym dość często interesują się osoby zobowiązane do łożenia na dziecko. Tacy rodzice mogą oczekiwać, że brak władzy rodzicielskiej zwolni ich z obowiązku zapłaty alimentów albo przynajmniej obniży wysokość takiego świadczenia. Warto jednak wiedzieć, że pozbawienie praw rodzicielskich nie ma wpływu na obowiązek alimentacyjny. Wytłumaczenie takiej zasady jest bardzo proste. Mianowicie, chodzi o dobro dziecka, którego sytuacja uległaby pogorszeniu, gdyby rodzic na skutek utraty praw rodzicielskich został zwolniony z obowiązku zapłaty alimentów.
Trzeba też dodać, że pozbawienie praw rodzicielskich nie wpływa na możliwość utrzymywania kontaktu z dzieckiem - oczywiście, o ile takie kontakty nie zostały ograniczone lub zakazane ze względu na dobro małoletniego. Artykuł 113 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy potwierdza, że rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów niezależnie od władzy rodzicielskiej. Zakazanie kontaktu z dzieckiem następuje tylko na mocy orzeczenia sądu. Pozbawienie praw rodzicielskich będzie natomiast skutkowało brakiem wpływu rodzica na mniej i bardziej ważne decyzje dotyczące dziecka (np. w zakresie wyboru szkoły).
Alimenty na dziecko może otrzymywać na przykład krewny
Pozbawienie praw rodzicielskich a alimenty to temat, który bywa poruszany w jeszcze innym kontekście. Chodzi o to, czy alimenty powinny być płacone, jeżeli dziecko obecnie korzysta z rodzinnej pieczy zastępczej. Chodzi o opiekę sprawowaną przez:
-
rodzinę zastępczą spokrewnioną (dziadków albo rodzeństwo)
-
rodzinę zastępczą niezawodową (osoby niespokrewnione lub dalszych krewnych)
-
rodzinę zastępczą zawodową (w tym pełniącą funkcję pogotowia rodzinnego i zawodową specjalistyczną)
-
rodzinny dom dziecka
W ramach rozwinięcia opisywanego tematu (pozbawienie praw rodzicielskich a alimenty), warto podkreślić, że umieszczenie dziecka w rodzinnej pieczy zastępczej lub domu dziecka nie będzie wpływało na obowiązek alimentacyjny. Opiekun zastępczy oraz kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie ma prawo wystąpić do sądu z pozwem o alimenty (przeciwko rodzicom dziecka). Prawo do alimentów jest związane z opieką. Jeżeli zatem dojdzie do ograniczenia, zawieszenia lub pozbawienia władzy rodzicielskiej drugiego rodzica (dotychczas pobierającego alimenty), to wspomniane świadczenie zmieni adresata. Będzie ono wypłacane opiekunowi zastępczemu, chyba że sąd postanowi inaczej.
Warto również pamiętać o miesięcznej opłacie, którą rodzice ponoszą za pobyt dziecka w pieczy zastępczej (tzn. rodzinnej pieczy zastępczej lub w domu dziecka). Podobnie jak w przypadku alimentów, ograniczenie, pozbawienie lub zawieszenie władzy rodzicielskiej nie wpływa na obowiązek zapłaty. Wspomniana opłata jest ponoszona solidarnie przez oboje rodziców. Przesłanką do zwolnienia z opłaty jest tylko pozostawienie dziecka zaraz po urodzeniu. Istnieje natomiast możliwość ustalenia preferencyjnych zasad płatności (umorzenie, rozłożenie na raty, odroczenie).
Pozbawienie praw rodzicielskich a alimenty: rodzic może się domagać?
Z opisywanym tematem (pozbawienie praw rodzicielskich a alimenty) jest związany jeszcze jeden ważny aspekt. Chodzi o sytuację, w której rodzic doświadczający na starość niedostatku zaczyna się domagać alimentów od dziecka pomimo wcześniejszego pozbawienia praw rodzicielskich. Krajowe media od czasu do czasu informują o takich przypadkach. Mogą być one bardzo zaskakujące dla osób, które błędnie sądzą, że alimenty powinny być płacone wyłącznie na rzecz dzieci. Tymczasem artykuł 128 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy potwierdza, że alimenty dla rodzica są możliwe.
Bardzo często zdarza się, że dzieci nie chcą płacić alimentów na rzecz rodzica, który w przeszłości zachowywał się nagannie. W takiej sytuacji, trzeba zwrócić uwagę sądu, że ustalenie alimentów łamałoby zasady współżycia społecznego, ponieważ wnioskujący o wsparcie rodzic popadł w niedostatek np. na skutek alkoholizmu i/lub prezentował rażąco niewłaściwe postępowanie. Artykuł 144 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wskazuje, że zobowiązany ma prawo uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego (innego niż małoletnie dziecko) jeśli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
