Sprawność działania od dawna nie jest typową cechą polskich sądów. Dane Ministerstwa Sprawiedliwości wskazują, że w I kw. 2022 r. postępowanie procesowe w pierwszej instancji sądu cywilnego trwało średnio około 11 miesięcy. Jeszcze w 2016 roku analogiczny czas procedowania sprawy cywilnej wynosił około 9 miesięcy. Niestety, nie dysponujemy nowszymi danymi niż te z początku 2022 roku. Jeżeli chodzi o starsze statystyki, to widzimy, że pogorszenie sprawności działania rodzimych sądów dotyczyło również spraw innych niż cywilne (np. karnych, gospodarczych i spraw z zakresu prawa pracy). Trudno się zatem dziwić, że wniosek o przyspieszenia rozpoznania sprawy w sądzie jest popularnym tematem. Coraz więcej osób pyta o taki wniosek, więc w ramach odpowiedzi postanowiliśmy wyjaśnić, jak powinien on wyglądać. Warto pamiętać, że odpowiedni wniosek o przyspieszenie rozpoznania sprawy w sądzie może przygotować specjalista prawny (np. dobry prawnik Warszawa).
Wniosek o przyspieszenie rozpoznania sprawy w sądzie - jak wygląda?
Na stronach internetowych sądów znajdziemy informacje o tym, że wniosek o przyspieszenie rozpoznania sprawy faktycznie jest dopuszczalny. Warto jednak pamiętać, że zgodnie z obowiązującymi przepisami sprawy powinny być rozpoznawane według kolejności ich wpływu do danego referatu. Taką zasadę określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych. To rozporządzenie informuje również, że sprawy pilne lub wymagające podjęcia czynności niecierpiących zwłoki są kierowane do przydziału niezwłocznie. Mowa o przydziale sprawy sędziom i asesorom sądowym. Dodatkowo, sprawy pilne oraz niecierpiące zwłoki powinny być kierowane na terminy rozpraw i posiedzeń poza kolejnością związaną z datą wpływu.
Sprawy pilne zostały szczegółowo wymienione przez Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r. Do tej kategorii zaliczamy między innymi sprawy dotyczące: podziału sumy uzyskanej z egzekucji, skargi na czynności komornika, naruszenia posiadania, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia/rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę, ustalenia prawa do emerytury lub renty, wnioski o udzielenie zabezpieczenia lub o nadanie klauzuli wykonalności oraz sprawy w przedmiocie zastosowania tymczasowego aresztowania.
Wniosek o przyspieszenie rozpoznania sprawy przez sąd powinien argumentować, że dana sprawa pomimo niezaliczenia jej do kategorii pilnych zasługuje na szybsze rozpatrzenie. Od jakości tych argumentów i wykazania ważnego interesu strony zależy to, czy sąd w drodze wyjątku przyspieszy rozpoznanie. Wniosek o przyspieszenie rozpoznania sprawy poza argumentacją powinien zawierać wszystkie standardowe elementy pisma procesowego. Wspomniany wniosek dostarczamy najpierw do sędziego prowadzącego sprawę, następnie do przewodniczącego wydziału i ostatecznie do prezesa/wiceprezesa Sądu. Wydaje się, że osoba nieposiadająca doświadczenia w redagowaniu pism sądowych powinna skorzystać z pomocy dobrego prawnika (np. dobrego prawnika Warszawa). W takiej sytuacji spada ryzyko, że wniosek o przyspieszenie rozpoznania sprawy będzie odrzucony.
Skarga na przewlekłość postępowania to zupełnie inny dokument
Wniosek o przyspieszenie rozpoznania sprawy to dokument, którego nie należy mylić ze skargą na przewlekłość postępowania. Możliwość złożenia tak zwanej skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki wprowadziła ustawa z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. 2004 nr 179 poz. 1843). Ten akt prawny informuje, że w razie nadmiernego wydłużenia czasu rozpoznawania sprawy sądowej, sprawy egzekucyjnej lub innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądu, strona po wniesieniu opłaty wynoszącej 200 zł może domagać się stwierdzenia przewlekłości postępowania.
Pozytywna decyzja sądu w tej kwestii ułatwia dochodzenie odszkodowania od Skarbu Państwa albo łącznie od Skarbu Państwa i komornika. Stwierdzenie przewlekłości postępowania wiąże bowiem sąd rozpatrujący później pozew o odszkodowanie. Co więcej, sąd przełożony uznając przewlekłość prowadzonego postępowania może przyznać odszkodowanie o wysokości od 2000 zł do 20 000 zł i zlecić podjęcie odpowiednich czynności przez sąd rozpoznający sprawę co do istoty lub przez prokuratora prowadzącego/nadzorującego postępowanie przygotowawcze. Takie czynności nie mogą wkraczać jednak w zakres oceny faktycznej i prawnej sprawy.
Jeżeli sprawę rozpoznaje sąd rejonowy lub okręgowy, to odpowiednią skargę na przewlekłość postępowania trzeba skierować do sądu apelacyjnego jako sądu przełożonego. Identyczna zasada ma zastosowanie w przypadku, gdy skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed sądem okręgowym lub sądem apelacyjnym. Skargę na przewlekłe postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym lub NSA rozpoznaje Naczelny Sąd Administracyjny. Co ważne, ponowna skarga na przewlekłość postępowania może zostać złożona w tej samej sprawie po upływie 12 miesięcy. Brak opisywanej skargi oznacza, że strona może dochodzić odszkodowania za przewlekłość postępowania (zobacz art. 417 KC) dopiero po prawomocnym rozstrzygnięciu.
