Statystyki GUS i Policji potwierdzają, że prowadzenie samochodu lub motocykla w stanie po użyciu alkoholu albo w stanie nietrzeźwości obecnie nie jest już tak dużym problemem jak kiedyś. Warto tutaj posłużyć się konkretnymi, policyjnymi statystykami. Wskazują one, że w 2011 r. nietrzeźwi kierujący pojazdami spowodowali wypadki skutkujące śmiercią aż 300 osób. Analogiczny wynik z 2020 r. był mniejszy prawie o jedną trzecią. Oczywiście, nie oznacza to, że sytuacja związana z prowadzeniem „po kieliszku” jest już dobra. Zabrane prawo jazdy za alkohol to nadal dość powszechnie stosowana sankcja. Postanowiliśmy wyjaśnić, w jakich okolicznościach może ona zostać orzeczona. Co ważne, nasza analiza prawna uwzględnia nowe przepisy, które zostały wprowadzone na przełomie 2021 roku oraz 2022 roku. W kontekście opisywania poważnej kary, jaką jest zabrane prawo jazdy za alkohol, nie można pomijać sankcji ze strony ubezpieczyciela.
Nietrzeźwość i jazda po użyciu to zupełnie inne przypadki
Na wstępie z całą pewnością warto wyjaśnić różnicę pomiędzy nietrzeźwością kierowcy i kierowaniem pojazdem po użyciu (spożyciu) alkoholu. Te dwa przypadki są definiowane następująco przez aktualne przepisy:
- nietrzeźwość - stan polegający na tym, że stężenie alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do wyniku przekraczającego tę wartość lub zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do wyniku przekraczającego tę wartość
- stan po spożyciu/użyciu alkoholu - sytuacja związana z faktem, że zawartość alkoholu we krwi wynosi od 0,2 promila do 0,5 promila albo stężenie alkoholu oscyluje na poziomie od 0,1 mg do 0,25 mg na 1 dm3 wydychanego powietrza
Jak nietrudno zauważyć, kierowanie pojazdem w stanie po spożyciu alkoholu to sytuacja, która jest nieco mniej naganna. W jej przypadku, zastosowanie znajdują następujące artykuły kodeksu wykroczeń:
- Artykuł 86 paragraf 2 KW, wedle którego stworzenie zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym w stanie po użyciu alkoholu podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny na poziomie min. 2500 zł. Dodatkową karą może być zakaz prowadzenia pojazdów (tzw. zabrane prawo jazdy za alkohol).
- Artykuł 87 paragraf 1 KW wskazujący, że prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie po użyciu alkoholu podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 2500 złotych. W przypadku takiego wykroczenia, zakaz prowadzenia pojazdów to nieodłączna kara.
W kolejnej części naszego artykułu sprawdzimy, jak nietrzeźwi kierowcy są karani przez kodeks karny i czy grozi im zabrane prawo jazdy za alkohol.
Zabrane prawo jazdy za alkohol to także skutek przestępstwa
Jak wiadomo, kodeks karny określa zasady karania za przestępstwa, a więc naruszenia prawa, które są poważniejsze niż wykroczenia. Przykładem przestępstwa jest czyn wymieniony w artykule 178a paragraf 1 kodeksu karnego. Wspomniany przepis wskazuje, że prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości będzie zagrożone grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat. Jeżeli sprawca opisywanego przestępstwa był już wcześniej karany za ten sam czyn albo przestępstwo określone przez art. 173, 174, 177 lub art. 355 par. 2 kodeksu karnego popełnione w stanie nietrzeźwości/odurzenia albo dopuścił się recydywy w czasie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, to możliwa jest kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Będzie ona połączona z dożywotnim zakazem prowadzenia wszystkich pojazdów mechanicznych. Warto przypomnieć, że sąd może orzec zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w razie popełnienia przestępstwa z artykułu:
- 178b i 180a KK
- 244 KK, o ile kierowca zlekceważył zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych
- 173, 174 lub 177 KK w razie ucieczki z miejsca wypadku (zakaz na min. 3 lata)
- 173 - 180a KK jeśli kierowca był nietrzeźwy (zakaz na min. 3 lata)
Mniej uciążliwy zakaz prowadzenia tylko określonego rodzaju pojazdów mechanicznych może być orzeczony w związku z dowolnym przestępstwem przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji (art. 173 - 180a KK). W szczególnych przypadkach, zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych jest orzekany w sposób dożywotni. Dożywotnio zabrane prawo jazdy za alkohol to kara m.in. za spowodowanie w stanie nietrzeźwości wypadku skutkującego poważnymi obrażeniami lub śmiercią innej osoby.
Pijany kierowca zwróci ubezpieczycielowi wszystkie koszty
W ramach podsumowania warto przypomnieć, że ubezpieczyciele także karzą kierowców za jazdę „na podwójnym gazie”. Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych zapewnia zakładom ubezpieczeń prawo do zastosowania regresu, czyli domagania się zwrotu wypłaconego odszkodowania i odsetek. Takie roszczenie jest możliwe na przykład wtedy, gdy kierowca wyrządził szkodę w stanie po spożyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości (zobacz artykuł 43 punkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych).
Akty prawne przedstawione w artykule:
Art. 86. - [Zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym] - Kodeks wykroczeń.
Art. 87. [Prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu]
§ 1.
Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 50 złotych.
§ 1a.
Tej samej karze podlega, kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu inny pojazd niż określony w § 1.
§ 2.
Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu inny pojazd niż określony w § 1, podlega kare aresztu do 14 dni albo karze grzywny.
§ 3.
W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów.
§ 4.
W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1a lub 2 można orzec zakaz prowadzenia pojazdów innych niż określone w § 1.
Art. 178b. - [Niedostosowanie się do polecenia zatrzymania pojazdu mechanicznego] - Kodeks karny.
Art. 178b. [Niedostosowanie się do polecenia zatrzymania pojazdu mechanicznego]
Kto, pomimo wydania przez osobę uprawnioną do kontroli ruchu drogowego, poruszającą się pojazdem lub znajdującą się na statku wodnym albo powietrznym, przy użyciu sygnałów dźwiękowych i świetlnych, polecenia zatrzymania pojazdu mechanicznego nie zatrzymuje niezwłocznie pojazdu i kontynuuje jazdę, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 180a. - [Prowadzenie pojazdu po cofnięciu uprawnień] - Kodeks karny.
Art. 180a. [Prowadzenie pojazdu po cofnięciu uprawnień]
Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu, prowadzi pojazd mechaniczny, nie stosując się do decyzji właściwego organu o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 244. - [Niestosowanie się do orzeczonych środków karnych] - Kodeks karny.
Art. 244. [Niestosowanie się do orzeczonych środków karnych]
Kto nie stosuje się do orzeczonego przez sąd zakazu zajmowania stanowiska, wykonywania zawodu, prowadzenia działalności, wykonywania czynności wymagających zezwolenia, które są związane z wykorzystywaniem zwierząt lub oddziaływaniem na nie, prowadzenia pojazdów, wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych, wstępu na imprezę masową, przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, nakazu okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, zakazu kontaktowania się z określonymi osobami, zakazu zbliżania się do określonych osób lub zakazu opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, zakazu posiadania wszelkich zwierząt albo określonej kategorii zwierząt albo nie wykonuje zarządzenia sądu o ogłoszeniu orzeczenia w sposób w nim przewidziany, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
